काठमाडौं । साढे दुई वर्षीया आर्यतारा शाक्य नवनियुक्त राजकीय जीवित देवी कुमारी बनेकी छन् । उनी शाक्य समुदायका १६ बहालमध्ये इटुम्बाहलको बहालबाट चयन भएकी हुन् । उनका पिता अनन्त शाक्य, आमा प्रतिष्ठा र बहिनी परमिता हुन् ।
आर्यतारा मंगलबार महाअष्टमीका दिन ऐतिहासिक कुमारी घर काठमाडौंमा औपचारिक रूपमा पूजनीय भएकी छन् ।
आर्यतारा हालकी कुमारी तृष्णा शाक्यको उत्तराधिकारी बनेकी हुन् । तृष्णाको कुमारीकाल उनको किशोरावस्थामा प्रवेशसँगै परम्पराअनुसार समाप्त भएको हो । कुमारीकाल समाप्त भएपछि उनलाई बाजागाजासहित विशेष पूजापाठ गरेर घरसम्म पुर्याइयो । परम्परागत रीतिअनुसार उनको बिदाइ गरियो ।
कुमारीलाई हिन्दु देवी तलेजुको जीवित अवतार मानिन्छ । उनको चयन प्रक्रिया प्राचीन तान्त्रिक विधि र ज्योतिषीय मूल्यांकनमा आधारित हुन्छ । यसमा पञ्चांग समिति, तलेजुका मूल पुजारी, गुठीका प्रतिनिधि र ज्योतिषी संलग्न हुन्छन् । राजकीय कुमारी शाक्य कुलकै हुनुपर्छ र आमाबुवा दुवैजना काठमाडौंका स्थानीय शाक्य समुदायका हुनुपर्छ ।
नवनियुक्त कुमारीमा शारीरिक र धार्मिक गुणलाई विशेष महत्त्व दिइन्छ । परम्पराअनुसार, कुमारीमा ३२ गुण हुनु अनिवार्य छ — जसमा सुन्दरता, शारीरिक शुद्धता, शान्त स्वभाव, दैवी स्वरूपका विशेषताहरू, शरीरमा कुनै घाउ वा दाग नहुनु, सबै दाँत पूरा हुनु र असामान्य निडरता देखाउनुपर्ने अपेक्षा रहन्छ ।
आर्यताराको नियुक्तिले नेपालमै अद्वितीय शताब्दी पुरानो परम्परालाई निरन्तरता दिएको छ । राजकीय जीवित देवी कुमारीलाई हिन्दु तथा बौद्ध दुवैले पूजा गर्छन् । उनी राष्ट्रिय सांस्कृतिक तथा धार्मिक जीवनमा महत्त्वपूर्ण प्रतीकात्मक भूमिकामा रहन्छिन् ।
