काठमाडौँ । पौष्टिक स्वस्थ आहारबाट मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यलाई धेरै फाइदा हुन्छ। कहिलेकाहीँ आवश्यक भिटामिन र खनिजको कमीले मस्तिष्कको कार्यलाई कमजोर बनाउँछ, जसले तनाव, डिप्रेसन, चिडचिडापन, बेचैनी जस्ता समस्याहरू निम्त्याउँछ। मानसिक स्वास्थ्य दिवस मनाउनुको उद्देश्य मानिसमा मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी चेतना जगाउनु हो ।
यस अवसरमा हामी यस्ता पोषक तत्वहरूको बारेमा जानौं, जसको कमीले हाम्रो मस्तिष्कको काममा प्रत्यक्ष असर पार्छ र मानसिक रूपमा कमजोर हुँदै जान्छ।
१. भिटामिन डी
भिटामिन डीले एड्रेनालाईन, नोराड्रेनालाईन र डोपामाइनको उत्पादनलाई नियन्त्रण गर्छ, र मस्तिष्कको कार्यका लागि महत्त्वपूर्ण हार्मोनको रूपमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
भिटामिन–डीको कमीका लक्षणहरू : थकान, मांसपेशी कमजोरी, कपाल झर्ने, ढाड दुख्ने, छालाको खराब अवस्था, हड्डीको दुखाइ, र मुड परिवर्तन लगायत विभिन्न तरिकामा प्रकट हुन्छन्।
कुन खानेकुरामा भिटामिन डी बढी हुन्छः
भिटामिन डी युक्त आहारमा अण्डा, बोसोयुक्त माछा, च्याउ, ब्राउन राइस, बाख्राको दूधबाट बनेको चीज र ग्लुटेन–रहित ओट्स समावेश गर्नुपर्छ।
२. भिटामिन बी
बी भिटामिन (B1, B6, B7, B12, B complex) को कमीले डिप्रेसन, बेचैनी र छिटो मुड स्विङ हुन सक्छ। यो स्नायु प्रणालीको साथसाथै रक्तसंचार प्रणालीको अवरोधसँग सम्बन्धित छ। फोलेट मुड स्विङसँग जोडिएको छ। डिप्रेसनसँग लडिरहेका मानिसहरूको रगतमा फोलेटको कमी हुन्छ।
कुन खानामा भिटामिन बी हुन्छः फोलेट हरियो सागसब्जी, सिमी, मटर, सिट्रस फलफूल र दालमा पाइन्छ।
३. म्याग्नेसियम
म्याग्नेसियमको कमीले मानसिक विकारहरूसँग सम्बन्धित धेरै लक्षणहरू बढाउँछ, जस्तै बेचैनी, चिन्ता, चिडचिडापन, भ्रम, अनिद्रा, टाउको दुखाइ, भ्रम र अवसाद।
कुन खानाहरूमा म्याग्नेसियम हुन्छः केही तनाव कम गर्न मद्दत गर्न, म्याग्नेसियम युक्त खानाहरू, जस्तै कद्दूको बीउ, गाढा जैविक चकलेट , र बदाम, दिनको कम्तिमा तीन पटक समावेश गर्नुपर्छ।
४. ओमेगा–३ फ्याटी एसिड
ओमेगा–३ फ्याटी एसिड हाम्रो मस्तिष्कको स्वास्थ्य र कार्यप्रणालीलाई बढावा दिनको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ, जसले मस्तिष्कलाई तीखो र मुडलाई सकारात्मक बनाउँछ। ओमेगा–३ फ्याटी एसिडको कमीका लक्षणहरूमा कमजोरी, कमजोर स्मरणशक्ति, छाला सुख्खा हुनु, मुटुसम्बन्धी समस्याहरू, मुड स्विङहरू र तनाव समावेश छन्।
कुन खानेकुरामा ओमेगा–३ हुन्छः तैलीय माछा, जस्तै साल्मन वा कोड, ओमेगा–३ फ्याटी एसिडका उत्कृष्ट स्रोत हुन्। यी स्वस्थ बोसोहरू सनको बीउ र ओखरमा पनि पाइन्छ।
चुकन्दरमा धेरै आवश्यक पोषक तत्व र आइरन पाइन्छ, यसले महिनावारीको समस्यालाई हटाउँछ।
५. प्रोबायोटिक
शरीरमा प्रोबायोटिकको कमी विश्वव्यापी रूपमा प्रायः बेवास्ता गरिएको छ, जसले लाखौं मानिसहरूमा समस्याग्रस्त लक्षणहरू निम्त्याउँछ। प्रोबायोटिक्स जीवित ब्याक्टेरिया र खमीरहरूको संयोजन हो जुन प्राकृतिक रूपमा मानिसको ग्यास्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्र्याक्टमा रहन्छ र तनाव कम गर्न, स्वस्थ पाचन, सकारात्मक मुड र भावनात्मक सन्तुलन बढाउन मद्दत गर्दछ। अस्वस्थ पेटसँग सम्बन्धित मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूमा ADD/ADHD, चिन्ता, तनाव, सिजोफ्रेनिया र अल्जाइमर रोग समावेश छ। शारीरिक समस्याहरूमा स्वतः प्रतिरक्षा समस्याहरू (जस्तै थाइरोइड र गठिया), पाचन समस्याहरू (जस्तै कब्जियत, पखाला, छाती जलन वा पेट फुल्ने), निद्राको समस्या, छालामा दागहरू, मिठाईको लालसा समावेश छन्। एजेन्सी
