एजेन्सी । सन् १९९० मा कथिजा बिबी गर्भवती भइन्। जागिर गरिरहेको अवस्थामा उनी गर्भवती भएकी थिइन् । भारतको दक्षिणी राज्य तमिलनाडुको सरकारी स्वास्थ्य केन्द्रमा काम गरिरहेकी उनी सात महिनाको गर्भवती हुँदा पनि अरु महिलाहरूलाई सहयोग गरि रहन्थिन् ।
जूनमा सेवानिवृत्त भएका कथिजा ग्रामीण क्षेत्रमा रहेको विल्लुपुरको क्लिनिकमा काम गर्थिन् । जुन क्षेत्र चेन्नई शहरबाट १५० किलोमिटर टाढा रहेको छ ।
३ दशक लामो आफ्नो सेवा कालिन समयमा १० हजार बच्चा जन्माएकी नर्स कथिजाको एउटा पनि बच्चा नमरेको बिबिसीले उल्लेख गरेको छ । तर, १० हजार बच्चा उनी आफैले जन्माएकी होइन । उनी एउटा राम्रो नर्स हुन् । जसले आफूले गर्भवती गराएकी महिला र बच्चाको हेरचाह गर्थिन् ।
बिबिसीका अनुसार कथिजाले हालसालै सरकारी पुरस्कार पाएकी छिन् किनभने उनको सेवाको अवधिमा कुनै पनि मृत्यु रेकर्ड गरिएको थिएन।
बिबिसीसँग कथिजाले भनेकी छन्, ‘मलाई गर्व छ कि मैले जन्माएको १०,००० बच्चाहरू मध्ये एउटा पनि मेरो घडीमा मरेन, ६० वर्षीया कथिजा बिबी भन्छिन्, जसले यसलाई आफ्नो करियरको हाइलाइट मान्छन्।’
कथिजाको प्रेरणा उनको आमा जुलैका हुन्, जो गाउँकी नर्स पनि थिइन्। ‘म बाल्यकालमा सिरिन्जसँग खेल्थें। मलाई अस्पतालको गन्धमा बानी परेको थियो’ उनी सम्झन्छिन्।
सानैदेखि, उनले गरिब र अर्धसाक्षर ग्रामीण महिलाहरूलाई स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्ने आमाको कामको महत्त्व बुझिन्। त्यतिबेला निजी अस्पतालहरू दुर्लभ थिए र सबै पृष्ठभूमिका महिलाहरू राज्यको प्रसूति गृहमा निर्भर थिए जसलाई अहिले प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र भनिन्छ।
१९९० मा, भारतको मातृ मृत्यु दर प्रति १ लाख जीवित जन्ममा ५५६ मृत्यु थियो। सोही वर्ष भारतमा प्रति हजार जीवित जन्ममा ८८ शिशुको मृत्यु भएको थियो।
पछिल्लो सरकारी तथ्याङ्कअनुसार प्रति १ लाख जीवित जन्ममा ९७ छ, र शिशु मृत्यु दर प्रति १ हजारमा जीवित जन्महरूमा द्द२७ छ।
